Stel, je bent in gemeenschap van goederen getrouwd en je beschikt over privégelden. Dit kan bijvoorbeeld geld zijn dat je geërfd hebt of geschonken hebt gekregen. Van wie is dat geld dan? Van jou alleen of van jullie beiden?
Wanneer is het huwelijk gesloten?
Bij een beperkte gemeenschap van goederen, uitgangspunt bij huwelijken gesloten na 1 januari 2018, zijn erfenissen of schenkingen altijd privégelden op grond van de wettelijke regeling. Bij een algehele gemeenschap van goederen, uitgangspunt bij huwelijken die zijn gesloten vóór 1 januari 2018, geldt dit alleen voor erfenissen en schenkingen die verkregen zijn onder een uitsluitingsclausule. In die clausule in het testament of bij de schenking moet dan staan dat de erfenis of de schenking niet in enige gemeenschap van goederen valt. Dit betekent dus dat het privégeld is en blijft van de echtgenoot die het geld heeft ontvangen.
Privégeld besteed aan gemeenschap
Stel nu dat je je privégeld besteed hebt aan bijvoorbeeld een vakantie met het hele gezin of een verbouwing van de echtelijke woning. Kan je die gelden dan terugkrijgen in geval van scheiding? Maakt het daarbij nog uit waaraan de bedragen zijn besteed? Het huis is er immers nog, maar de vakantie was consumptief van aard, het geld is weg. Over dit onderwerp zijn veel juridische procedures gevoerd.
Verdeeldheid in de rechtspraak
Lange tijd was de rechtspraak in Nederland sterk verdeeld over dit onderwerp. Verschillende gerechtshoven hadden verschillende visies. Zo was het ene gerechtshof van oordeel dat het niet uitmaakte waar het geld aan besteed was, maakte een ander gerechtshof dit onderscheid wel en hing weer een ander gerechtshof het op=op-uitgangspunt aan. De uitkomsten in procedures weken nogal af en er ontstonden regionale verschillen. In 2019 heeft de Hoge Raad duidelijkheid gegeven.
Duidelijkheid
Door de uitspraak van de Hoge Raad is duidelijk geworden dat privégelden, die besteed zijn aan de gemeenschap, in principe vergoed moeten worden door de gemeenschap bij scheiding (of eerder tijdens het huwelijk). Het maakt hierbij niet uit waar het geld aan is besteed. Het maakt dus niet uit of het geld geïnvesteerd is in een gezamenlijke woning of dat een gezin van het bedrag gezamenlijk op vakantie is gegaan. Uitgangspunt is dat het bedrag in beginsel terug betaald moet worden door de gemeenschap, zodra het ‘de poort van de gemeenschap’ is gepasseerd. Dit betekent een sterke positie voor de echtgenoot die de erfenis of de schenking ontvangen en besteed heeft.
Let op! Het is de gemeenschap die terug moet betalen, niet de andere echtgenoot. De helft van de bevoordeling is dus voor de ene partner en de andere helft voor de andere partner.
Tip: let bij een scheiding op eventuele privégelden en bekijk of er privégelden geïnvesteerd zijn in de gemeenschap.
Uitzonderingen
Uiteraard zijn er uitzonderingen op deze hoofdregel. De situatie is anders als impliciet of expliciet afspraken zijn gemaakt tussen de echtgenoten, die inhouden dat het bedrag niet terug betaald hoeft te worden. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer je je gezin hebt getrakteerd op een vakantie. Je doet dan een schenking waar geen vergoeding tegenover staat. Met name impliciet gemaakte afspraken, die niet op schrift staan, zijn in de praktijk moeilijk te bewijzen en kunnen voor discussie zorgen bij scheiding.
Tip: als je binnen een huwelijk een traktatie of een cadeau ontvangt dat met privégelden is betaald door je partner, dan is het verstandig om hiervan een korte aantekening of notitie te maken met twee handtekeningen en met vermelding van de datum.
Als met de privégelden een privéschuld voldaan wordt, ontstaat geen vergoedingsrecht. De gemeenschap speelt hierin namelijk geen rol. Er worden dan immers geen gemeenschapsschulden voldaan met privégelden.